Tegelwijsheid

Hoe zal de dag er vandaag uitzien met Frank? Wat als hij net als vorig jaar spanningen opbouwt voor zijn verjaardag? Wat als Mike vandaag boos wordt terwijl ik op dat moment alleen op de woning sta? Hoe zou Loes het vandaag doen? In de rapportage lees ik dat ze vorige maand tijdens de kerkdienst een aanvaring had met haar begeleiders. Wat als dat vandaag weer gebeurt?

Deze ‘wat-als’-gedachten zijn vast herkenbaar voor veel zorgprofessionals. Het zijn gedachten die zich vaak afspelen wanneer je binnenkomt op een locatie waar gesproken wordt over moeilijk verstaanbaar gedrag. Opvallend is dat de gesprekken vaak teruggrijpen op incidenten uit het verleden, zoals die ene keer dat een cliënt een escalatie had. Deze gebeurtenissen blijven hangen en worden herhaaldelijk genoemd als waarschuwing of risico.

Maar wat doet dit met de beeldvorming over de cliënt?
Door deze ervaringen steeds te benadrukken, ontstaat er vaak onbedoeld een vertekend en eenzijdig beeld van de cliënt. Deze beeldvorming kan zo negatief worden dat cliënten al één-nul achter staan in de relatie met de begeleider, nog voordat de dag begint. Terughoudendheid en vooringenomenheid sluipen ongemerkt in de begeleidingsstijl. Dit werkt als een soort onbewuste emotionele besmetting: de cliënt pikt de spanning en onzekerheid van de begeleider feilloos op via lichaamstaal, stemintonatie of gezichtsuitdrukkingen. Het resultaat? Gevoelens van onveiligheid bij de cliënt, die mogelijk weer kunnen leiden tot escalaties.

En naast dat deze onbedoelde negatieve beeldvorming niet bijdraagt aan de relatie met de cliënt, is het net zo min prettig voor je eigen gemoedsrust. Als zorgprofessional kun je jezelf verliezen in negatieve gedachten en rampscenario’s. Deze gedachten kunnen spanningen en stress opleveren die je energie kosten en je werkplezier verminderen.

Wat kun je hieraan doen?
Het begint met bewustwording. Vraag jezelf en je team eens af: wat kunnen we doen om een positief en realistisch beeld van de cliënt te behouden? Het helpt om bewust succeservaringen met de cliënt te delen binnen het team. Dit bevordert een meer optimistische en positieve blik op de cliënt, wat niet alleen de sfeer rondom de cliënt ten goede komt, maar ook het vertrouwen in de samenwerking versterkt.

En als de ‘wat-als’-gedachten je toch overvallen, is dat een kans om actie te ondernemen. Let bijvoorbeeld op je ademhaling en non-verbale communicatie, en probeer je rust te bewaren. Durf ook activiteiten met de cliënt te ondernemen die je in eerste instantie spannend vindt, maar waarvan je weet dat ze het vertrouwen van de cliënt in jou vergroten. Dit soort momenten kunnen de relatie verdiepen en bijdragen aan wederzijds vertrouwen.

Succeservaringen zijn krachtig.
Ze helpen niet alleen de cliënt om zich veiliger te voelen, maar geven jou als zorgprofessional ook het vertrouwen om sterker in je schoenen te staan. Blijf jezelf eraan herinneren dat veel van onze zorgen voortkomen uit gedachten en angsten, en zelden uit de werkelijke realiteit. Focus op de positieve stappen die je kunt nemen en zie het effect daarvan op zowel de cliënt als jezelf.